Zasada legalności i jawności dowodzenia

Maciej Mazański, sob., 11/12/2010 - 15:08

Zasada legalności oznacza, iż organ prowadząc sprawę jest zobowiązany kierować się przepisami prawa, co zostało wyraźnie podkreślone w art.120 O.p.. Na gruncie postępowania dowodowego reguła ta znajdzie zastosowanie m.in. w przypadku określonym w art. 192: „Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała możliwość wypowiedzenia się co do zebranych dowodów”. Przepis ten nakłada na organ obowiązek stworzenia możliwości do zajęcia stanowiska, gdyż wymóg ten stanowi konieczną przesłankę do uznania danego faktu za udowodniony. Strona może z przysługującego jej uprawnienia skorzystać lecz nie musi. Przywołany artykuł stanowi zarazem gwarancję jej czynnego udziału w toczącej się sprawie.

Jaki jest cel zasady legalności i jawności dowodzenia?


Zasada jawności została wyrażona w art. 129 O.p.: „Postępowanie podatkowe jest jawne wyłącznie dla stron”. Celem tego przepisu jest ochrona uczestników postępowania przed nieporządanym ujawnieniem określonych informacji np. o charakterze finansowym, z którymi organ spotyka się prowadząc sprawę. Należy jednak podkreślić, iż Ordynacja nie formułuje żadnej sankcji za naruszenie opisywanej zasady. Zaistnienie więc przypadku sprzecznego z normą tu wyrażoną, oznaczać będzie zwykłe przekroczenie prawa.

Zasada jawności ma na celu umożliwienie dotarcia do prawdy obiektywnej. W związku z czym organ powinien zawiadomić o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem. Stronie będzie przysługiwało prawo do wzięcia udziału w przeprowadzeniu dowodu, polegające na zadawaniu pytań świadkom, biegłym, składaniu wyjaśnień. Realizacją omawianej tu zasady jest także m.in. jej uprawnienie do przeglądania akt sprawy w każdym stadium postępowania, sporządzania notatek, odpisów, czy żądanie ich uwierzytelnienia, uzasadnione jej ważnym interesem.Na podstawie wyżej przedstawionych uwag należy stwierdzić, że Ordynacja opiera się na stanowisku jawności wewnętrznej. Jej przeciwieństwem jest jawność zewnętrzna. Oznacza ona sytuację, w której postępowanie jest dostępne nie tylko dla podmiotów prawnie zainteresowanych, ale także dla wszystkich pozostałych – czyli szeroko rozumianej publiczności.